Australia i Oceania

Zbiory oceaniczne Muzeum Narodowego w Szczecinie liczą około 1 tysiąca sztuk. Obejmują przede wszystkim obiekty z Papui-Nowej Gwinei, a także niewielką kolekcję australijską. Większość z nich pozyskano dzięki współpracy z naukowcami. Innymi źródłami były kolekcje osób prywatnych i antykwariaty, jak również dary od uczestników wypraw żeglarskich. Muzeum posiada ponadto 57 eksponatów z przedwojennych muzeów szczecińskich, m.in.: kłodowy bęben szczelinowy z Wysp Admiralicji oraz pochodzące z tego samego terenu włócznie z ostrzem z obsydianu. Większość tych obiektów wiąże się z osobą Georga Buschana, szczecińskiego lekarza i zapalonego miłośnika egzotyki.

Większość swojej kolekcji oceanicznej muzeum zawdzięcza współpracy z dr Marią Wrońską-Friend i jej mężem Anthonym Friendem rozpoczętej w roku 1981. Dzięki nim do zbiorów trafiło około 400 różnorodnych zabytków, w tym okazy tak unikatowe, jak: rzeźbione kamiennym toporem duże, dwuosobowe tarcze wojenne (atkom), rzeźbione i polichromowane wejścia do domów (amitu-ng) czy wielkie włócznie do polowań na rekiny, żółwie i latające ryby. Znalazła się tu również kolekcja rzeźbionych tabliczek gopi o funkcji magicznej, stroje męskie i kobiece, liczny zbiór różnorodnych ozdób i charakterystycznych toreb transportowych bilum, okazy ceramiki, broń myśliwska i wojenna, plecione z ratanu pancerze, igły suras wykonane z kości skrzydeł nietoperza, łyżki, szydła i noże z kości kazuara, naszyjniki ougie-nakan, wykonane z zębów nietoperza i kolorowych koralików oraz łódź z pływakiem. Większość kolekcji pochodzi z okolic miejscowości Telefomin (pogranicze Papui-Nowej Gwinei i Indonezji), stałego miejsca zamieszkania dr M. Wrońskiej-Friend, oraz znad Środkowego Sepiku (prowincja East Sepik, Papua-Nowa Gwinea).

W roku 1995 pozyskano kolejną dużą (200 sztuk) kolekcję z tego terenu, zgromadzoną przez małżeństwo etnologów Monikę i Mieczysława Strzechowskich. Obok dzieł sztuki oraz przedmiotów codziennego użytku z samej Papui-Nowej Gwinei znalazły się tu również obiekty z Wysp Salomona, Polinezji Francuskiej oraz Australii. Wśród zabytków znajduje się prehistoryczna rzeźba kamienna z okolic Mount Hagen, rzeźbione bębny klepsydrowe i wielkie flety obrzędowe znad Sepiku, ozdobne haki do wieszania toreb bilum oraz czaszek ludzkich, topory ceremonialne, liczne ozdoby ciała itp.

Ciekawa – nie tylko ze względu na osobę twórcy – jest kolekcja nabyta pod koniec lat 70. XX wieku od Klary Godlewskiej – wdowy po prof. Aleksandrze Lechu Godlewskim. Muzeum pozyskało archiwum profesora wraz z 27 obiektami, wielokrotnie przez niego omawianymi i publikowanymi (m.in. narzędzia kamienne, tapy otrzymywane z wewnętrznej warstwy kory drzew i później malowane i głowa kamienna boga Tiki z Markizów).

Muzeum dokonywało także zakupów pojedynczych obiektów od osób prywatnych w antykwariatach. Do najcenniejszych należy maska czaszkowa z Nowej Brytanii pochodząca z końca XIX wieku, nabyta z rąk prywatnych w 1993 roku. Maski takie należą współcześnie do rzadkości. Wykonywane były z części twarzowej czaszki ludzkiej, ozdabianej następnie gliną zmieszaną z żywicą i polichromowane. Wytwarzanie tych masek zostało zakazane przez niemieckie władze kolonialne już w latach 80. XIX wieku.

Muzeum otrzymywało także pojedyncze dary od uczestników wypraw żeglarskich, takich jak Terra Incognita i Victoria 2000, które wzbogaciły muzealne zbiory o tapy, spódniczki z rafii i rzeźby z Wysp Tonga.
Na kolekcję z Australii składa się około 40 obiektów. Wśród nich znajdują się dwa malowidła wykonane na korze eukaliptusowej, nabyte od Przemysława Burcharda w 1980 roku, dwa obrazy malowane tzw. techniką kropkową, pozyskane od Ryszarda Bednarowicza, oraz kolekcja współczesnych bumerangów i rzeźb.

  • Tarcza, Papua-Nowa Gwinea, około 1950, drewno, włókno roślinne, 102 x 64 cm, fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych
  • Maska przodka mwei, Iatmul, Papua-Nowa Gwinea, połowa XX w., drewno polichromowane, zęby zwierzęce, muszle, 77 x 18 cm, fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych
  • Maska czaszkowa, Tolai, Nowa Brytania, Papua-Nowa Gwinea, XIX w., kość, glina, żywica, włosy ludzkie, włókno roślinne, 24,7 x 15,2 cm, fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych
  • Rzeźba antropomorficzna, Highlands, Papua-Nowa Gwinea, 2000 p.n.e.-1000 n.e., tuf wulkaniczny, 25,2 x 11,6 x 2,1 cm, fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych
  • Rzeźba głowy-czaszki, Papua-Nowa Gwinea, 2. połowa XX w., drewno polichromowane, zęby zwierzęce, muszle, 34 x 21,4 cm, fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych
  • Rzeźba kobiety-przodka (nama surave), Sepik, Papua-Nowa Gwinea, 2. połowa XX w., drewno polichromowane, muszle, 62 x 17 x 12,5 cm, fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych
  • Samban, hak do wieszania czaszek, Sepik, Papua-Nowa Gwinea, 2. połowa XX w., drewno rzeźbione, polichromowane, włókno roślinne, muszle kauri, 74 x 20 cm, fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych
  • Valerie Morris Napurrula, Historia przodka oposa, 2005, malarstwo kropkowe, akryl, płótno, 138 x 96 cm, fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych
  • Postać przodka totemicznego, Nowa Gwinea, początek XX w., drewno (ślady polichromii), tapa, 27,3 x 10,3 x 7,1 cm, fot. G. Solecki, A. Piętak
  • Autor: Brak danych