Etnografia Pomorza
Dział Etnografii Pomorza utworzony został w 1983 roku, jednakże gromadzenie zabytków etnograficznych rozpoczęło się już w 1945 roku. Wówczas do zbiorów włączono nieliczne obiekty (łącznie około 600 sztuk) przejęte po muzeach niemieckich, głównie z Landesmuseum w Szczecinie. Przemiany kulturowo-etniczne, którym zwłaszcza w XX wieku podlegało Pomorze Zachodnie, widoczne są w wieloregionalnym charakterze zbiorów. Zbiory te liczą obecnie ponad 7 tysięcy eksponatów. Składają się na nie zabytki ilustrujące niemiecką kulturę ludową Pomorza, obiekty pochodzące z różnych regionów Polski w granicach sprzed drugiej wojny światowej, a przywiezionych przez przesiedleńców i osadników po 1945 roku oraz przedmioty wykonane współcześnie. więcej
Sztuka współczesna
Od momentu utworzenia po wojnie muzeum w Szczecinie kolekcjonowanie i popularyzacja sztuki współczesnej stały się jednym z głównych zadań w publicznej działalności placówki. Pierwsze nabytki do kolekcji polskiej sztuki najnowszej pojawiły już w 1946 roku. Równolegle do starań o sukcesywne pozyskiwanie do zbiorów dzieł autorów wyznaczających najistotniejsze trendy w sztuce polskiej zainicjowano systematyczne dokumentowanie dokonań szczecińskiego i pomorskiego środowiska artystycznego. Ze względu na tradycje kulturowe i położenie miasta w początkowych dekadach budowania kolekcji szczególny nacisk kładziono na tematykę morską. W połowie lat 60. podjęto decyzję o utworzeniu kolekcji współczesnej sztuki obcej uzupełniającej zbiór sztuki rodzimej. więcej
Średniowiecze
Kolekcja zabytków wczesnośredniowiecznych i średniowiecznych jest w przeważającej mierze efektem licznych badań przeprowadzonych na terenie nekropolii, miejsc kultu, osad, grodzisk i miast Pomorza Zachodniego. Asortyment zabytków pochodzących z tych badań jest bardzo szeroki. Cenną część zbiorów wczesnośredniowiecznych stanowią tzw. skarby siekańcowe – znaleziska gromadne złożone z przedmiotów (srebrnych ozdób i monet) celowo zniszczonych, niekiedy ważące po kilka kilogramów. Do unikatowych znalezisk należy natomiast brązowa misa romańska z Nowego Objezierza, zdobiona we wnętrzu przedstawieniami koronowanych postaci oraz scenami nawiązującymi do mitu o Herkulesie. więcej
Starożytność
Zbiory z okresów przedrzymskiego, wpływów rzymskich i wędrówek ludów pochodzą głównie z badań na cmentarzyskach i na terenie osiedli z okresu od ostatnich wieków przez Chrystusem po schyłek starożytności. Nie brakuje tu jednak również skarbów oraz znalezisk pojedynczych przedmiotów, w tym brązowych, srebrnych czy złotych monet z Cesarstwa Rzymskiego, a także monet bizantyjskich. W tej części zbiorów archeologicznych na szczególne wyróżnienie zasługują przedmioty odkryte w grobach, a przede wszystkim zabytki pochodzące z mogił arystokracji pochowanej w okolicach Lubieszewa, zaopatrzone m.in. w liczne importy z obszarów Cesarstwa Rzymskiego. Na uwagę zasługuje również kunsztownie i bogato zdobiona biżuteria kruszcowa, jak np. srebrne bransolety czy zapinki ze złotymi aplikacjami. Do unikatowych zabytków należy także duża srebrna, pozłacana zapinka palczasta ze schyłku starożytności. więcej
Epoka brązu
Kolekcja zabytków z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (II tysiąclecie p.n.e. – ok. IV wiek p.n.e.) jest najobszerniejszą częścią zbiorów archeologicznych Muzeum Narodowego w Szczecinie. Obfituje w znaleziska gromadne (skarby) wyrobów brązowych, w których występują ozdoby ciała, stroju, elementy uprzęży końskiej, narzędzia i broń. Wśród znalezisk pojawiają się również przedmioty wykonane ze złota, jak np. zdobiony naramiennik z Letnina. Trzon kolekcji stanowią przedmioty odkryte na terenie osad, a przede wszystkim bogate zespoły darów grobowych w postaci naczyń glinianych i zabytków metalowych, pozyskanych z licznych cmentarzysk ze środkowych i późnych okresów epoki brązu oraz z początków epoki żelaza. więcej
Epoka kamienia
Zbiory ze schyłkowego okresu starszej oraz ze środkowej epoki kamienia (paleolit schyłkowy i mezolit) to przede wszystkim pojedyncze narzędzia oraz całe zespoły znalezisk wykonanych z krzemienia, głównie pochodzące z badań wykopaliskowych na terenie najdawniejszych obozowisk grup ludzkich na Pomorzu Zachodnim. Towarzyszą im przedmioty wykonane z kości i z poroża. Wśród nich szczególnie wyróżniają się zabytki reprezentujące sztukę zbieraczy i łowców epoki kamienia: laski magiczne z Rusinowa i Szczecina-Podjuch pokryte bogatym ornamentem z przedstawieniami postaci ludzkich. Bogatsze pod względem surowcowym i formalnym są zbiory z młodszej epoki kamienia (neolit). Obejmują one zabytki odkryte na terenie osiedli oraz w grobach najstarszych społeczności rolniczych i pasterskich bytujących na ziemiach zachodniopomorskich pomiędzy V a II tysiącleciem p.n.e. Najliczniejsze zespoły zabytkowe pozyskane zostały w trakcie badań wykopaliskowych na ziemi pyrzyckiej, w rejonie Szczecina, na wyspie Wolin oraz w okolicach Cedyni. Wśród ozdób oraz przedmiotów codziennego użytku – takich jak naczynia gliniane, narzędzia i broń z krzemienia oraz z surowców skalnych, przybory z rogu i kości – na szczególną uwagę zasługuje amulet-figurka niedźwiadka wykonana z bursztynu, znaleziona w okolicach Słupska. Ten unikatowy zabytek łączy w sobie prostotę z trafnym oddaniem kształtu zwierzęcia w niezwykle miękkim zarysie oraz elegancję formy, dodatkowo podkreśloną przez charakter i barwę surowca. Figurka niedźwiadka z bursztynu odkryta w torfie w okolicach Słupska, środkowa lub młodsza epoka kamienia, 10,2 x 4,2 x 3,5 cm, fot. G. Solecki/A. Piętak Autor: Brak danych Insygnium z poroża łosia wydobyte z kredy jeziornej w okolicach Rusinowa (powiat świdwiński) przewiezionej do pobliskich Powalic, schyłek starszej epoki kamienia, 40,5 cm, fot. G. Solecki Autor: Brak danych Przedstawienie postaci ludzkiej – ornament ryty na insygnium z poroża łosia wydobytym z kredy jeziornej w okolicach Rusinowa (powiat świdwiński), schyłek starszej epoki kamienia, fot. G. Solecki Autor: Brak danych Przedstawienie postaci ludzkiej – ornament ryty na przedmiocie rytualnym z poroża jelenia wydobytym z Odry w Szczecinie-Podjuchach, środkowa epoka kamienia, 34,6 cm, fot. G. Solecki/A. Piętak Autor: Brak danych Topór z poroża jelenia odkryty w bagnie w rejonie Krzecka (powiat świdwiński), 22 x 26 cm, środkowa lub młodsza epoka kamienia, fot. G. Solecki/A. Piętak Autor: Brak danych Harpun z poroża sarny wydobyty z Odry w okolicach Polic, młodsza epoka kamienia, 25,9 cm, fot. G. Solecki/A. Piętak Autor: Brak danych Zdobiony przedmiot rytualny z poroża jelenia wydobyty z Odry w Szczecinie-Podjuchach, środkowa epoka kamienia, 34,6 cm, fot. G. Solecki/A. Piętak Autor: Brak danych Haczyk rybacki z poroża jelenia wydobyty w Raduszu (powiat bytowski), środkowa epoka kamienia, 14,1 cm, fot. G. Solecki/A. Piętak Autor: Brak danych Zdobiony sztylet z kości jelenia znaleziony w okolicy Niezabyszewa (powiat bytowski), środkowa epoka kamienia, 21 cm, fot. G. Solecki/A. Piętak Autor: Brak danych Sztylet z kości jelenia lub renifera odkryty pod stosem kamieni polnych w okolicy Stolca (powiat policki), schyłek starszej lub środkowa epoka kamienia, 17,6 cm, fot. G. Solecki/A. Piętak Autor: Brak danych Harpun z kości jelenia z rejonu Gniewina (powiat wejherowski), środkowa epoka kamienia, 18,1 cm, fot. G. Solecki/A. Piętak Autor: Brak danych Naczynia gliniane, narzędzia krzemienne, ozdoba z muszli ostrygi i szable dzika z wyposażenia grobu odkrytego w Karsku (powiat pyrzycki), młodsza epoka kamienia, fot. G. Solecki/A. Piętak Autor: Brak danych Naczynia gliniane, prawdopodobnie z wyposażenia grobu, znalezione w Dołujach (powiat policki), młodsza epoka kamienia, wysokość: 14,5 i 9,2 cm, fot. G. Solecki/A. Piętak Autor: Brak danych Topór kamienny z Dzwonowa (powiat stargardzki), młodsza epoka kamienia, 13,1 cm, fot. G. Solecki/A. Piętak Autor: Brak danych
Archeologia
Zasobne, obejmujące dziesiątki tysięcy przedmiotów wykonanych ludzką ręką przed wiekami, zbiory zabytków archeologicznych oraz liczne archiwalia pozostające pod opieką Działu Archeologii, są najstarszą kolekcją Muzeum Narodowego w Szczecinie. Historia ich gromadzenia ma niemal 200 lat i sięga początków opieki nad zabytkami Pomorza oraz systematycznych zainteresowań kolekcjonerskich XIX-wiecznych miłośników i badaczy pomorskich starożytności. Przechowywane są tutaj zabytki odkrywane przypadkowo przez mieszkańców Pomorza, kolekcje przekazane przez dawnych zbieraczy, a przede wszystkim zespoły przedmiotów wydobytych w efekcie ratowniczych i systematycznych badań archeologicznych. więcej